Eustres i dystres – czym się różnią?
Stres towarzyszy nam każdego dnia, a gdy nie przekracza niebezpiecznego poziomu, jest wręcz niezbędny do przeżycia. Sprzyja bowiem motywacji i koncentracji w dążeniu do realizacji naszych celów – zarówno tych podstawowych, takich jak np. zdobycie pożywienia, jak i bardziej złożonych, jak np. dążenie do awansu w pracy.
Jedna z definicji stresu mówi, że pojawia się on wtedy, gdy zagrożone jest to, co dla nas ważne. Oznacza to, że stres może działać na nas mobilizująco, wspierając nasze działania w kierunku osiągnięcia istotnych dla nas celów. „Zdrowy” stres sprawia, że nasz mózg pozostaje czujny i pracuje na pełnych obrotach, a ciało jest lekko napięte i gotowe do działania. Tego rodzaju stres wspiera nas w codziennym funkcjonowaniu.
Problem pojawia się, gdy zamiast eustresu, czyli stresu ułatwiającego funkcjonowanie, odczuwamy nadmierne napięcie, które pojawia się zbyt często lub trwa zbyt długo. W takiej sytuacji napięcie przekształca się w dystres lub dystres chroniczny, które obciążają nasz organizm, zmuszając go do ciągłej i intensywnej pracy. Gdy reakcja stresowa jest aktywowana zbyt często, osłabia funkcjonowanie narządów i prowadzi do ogólnego pogorszenia stanu zdrowia, co może skutkować chorobami i pogorszeniem jakości życia.
Dlaczego warto zredukować stres?
Jeśli chroniczny stres to nasza codzienność, warto spróbować zmienić ten stan rzeczy. Jest wiele dróg, które mogą nas wesprzeć w tym celu, a korzyści wiążące się z redukcją nadmiernych reakcji stresowych mogą być zaskakujące. Oto niektóre z nich:
- Lepsze funkcjonowanie układu odpornościowego
Badania naukowe dowiodły, że osłabienie układu odpornościowego związane ze stresem może skutkować konsekwencjami zdrowotnymi, takimi jak np. zmniejszenie skuteczności szczepień, spowolnienie gojenia się ran czy zwiększenie ryzyka wystąpienia chorób zakaźnych. Przewlekły stres może również wywołać depresję i powodować produkcję cytokin prozapalnych w organizmie. Jednym z nich jest interleukina (IL)-6. Jej wysoki poziom w surowicy został powiązany z ryzykiem wystąpienia chorób układu krążenia, cukrzycy typu 2, zaburzeń psychicznych, a nawet niektórych nowotworów. Obniżenie poziomu stresu może być zatem ważnym czynnikiem chroniącym nas przed chorobami!
- Poprawa jakości snu
Badanie z 2019 roku przeprowadzone na studentach medycyny wykazało, że wysoki poziom stresu, w połączeniu z drzemkami w ciągu dnia, negatywnie wpływa na jakość snu. W innym badaniu zauważono, że przewlekły stres wpływa na podniesienie tętna, co z kolei przyczynia się do zaburzenia rytmu dobowego i problemów ze snem. Obniżenie poziom stresu może więc poprawić nasz sen i regenerację, a to wpływa na lepsze samopoczucie w ciągu dnia!
- Zdrowszy układ pokarmowy
Badania poświęcone zależnościom między stresem a chorobami układu pokarmowego pokazują, że nadmierny stres może prowadzić do rozwinięcia lub zaostrzenia takich dolegliwości jak choroba refluksowa przełyku, niestrawność niezwiązana z wrzodami żołądka, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy czy też syndrom jelita drażliwego. Okazuje się więc, że redukując stres, wspieramy również zdrowie naszego układu pokarmowego!
- Lepsza koncentracja
Badanie z 2020 roku przeprowadzone na studentach Uniwersytetu Southwest w Chongqing wykazało, że osoby doświadczające długotrwałego stresu wolniej reagują i popełniają więcej błędów, wykonując zadania. Stres wpływa zatem na sprawność naszych funkcji wykonawczych, koncentrację i czujność. Oznacza to, że jeśli chcemy w pełni korzystać z zasobów poznawczych naszego mózgu, powinniśmy zacząć od obniżenia poziomu codziennego stresu.
- Redukcja bólów głowy
Wyniki badania przeprowadzonego z udziałem 50 studentów doświadczających nawracających, napięciowych bólów głowy wykazały zależność między poziomem stresu a występowaniem tych dolegliwości. Badanie pokazało, że liczba epizodów bólu głowy wzrastała wraz ze wzrostem poziomu odczuwanego przez uczestników stresu. W związku z tym redukcja stresu może prowadzić do zmniejszenia napięcia mięśniowego, co z kolej wiąże się z mniejszą częstotliwością napadów bólowych.
- Lepsze relacje z innymi
Stres może być złym doradcą w kontaktach z innymi – silne wzburzenie związane z odczuwaniem napięcia często prowadzi do emocjonalnych działań, które mogą być niezgodne z naszymi wartościami. Redukcja stresu sprawia, że stajemy się łagodniejsi i bardziej uważni w relacjach, możemy także inspirować inne osoby swoim opanowaniem w trudnych sytuacjach.
Jak redukować stres?
Co zatem możesz robić, aby redukować codzienny stres? Przede wszystkim zacznij od zidentyfikowania sytuacji, które są dla Ciebie bardzo stresujące. Możesz przyglądać się swoim doświadczeniom, prowadząc dziennik samoobserwacji. Przez określony czas (np. 10 dni) zapisuj w nim sytuacje, które były dla Ciebie trudne, wraz z oceną poziomu stresu w skali 1-5 (1-mały stres, 5-bardzo duży stres). Poniżej znajdziesz fragment przykładowego dziennika samoobserwacji stresu:
| Data | Sytuacja | Odczuwana emocja | Poziom stresu 1-5 (1-mały stres, 5-bardzo duży stres) |
| 24.09 | Szukanie kluczyków do auta i myśl, że spóźnię się do pracy | Złość | 4 |
| 25.09 | Kłótnia z siostrą i poczucie, że ona mnie nie słucha | Bezsilność, frustracja | 3 |
Analizując zapiski po zakończeniu samoobserwacji, uzyskasz ogromną wiedzę na temat najczęstszych stresorów. To solidny początek do rozpoczęcia działań w kierunku zredukowania stresu. Jeśli zauważysz np., że najczęściej odczuwasz zdenerwowanie, frustrację lub silne napięcie wtedy, gdy się spieszysz lub coś zgubisz, może to oznaczać, że warto popracować nad lepszą organizacją. Może spróbujesz wstawać kwadrans wcześniej? A może ustawisz w przedpokoju koszyczek, do którego będziesz odkładać klucze do samochodu? Dzięki temu zyskasz pewność, że potrzebne drobiazgi zawsze znajdują się w tym samym miejscu, co z pewnością ułatwi codzienne funkcjonowanie.
Jeśli natomiast zauważysz, że najczęściej stresujesz się podczas nieporozumień i kłótni, może to być sygnał, by zadbać o relacje interpersonalne. Nigdy nie jest za późno na naukę dobrej komunikacji, dzięki której lepiej zrozumiesz intencje drugiej osoby lub popracujesz nad asertywnością. Ważne jest również, by dzielić stresory na te, na które masz wpływ, i na te niezależnie od Ciebie – i pracować nad tymi pierwszymi.
Zacznij od małych kroków
Korzyści płynące z ograniczenia nadmiernego stresu są liczne i dotyczą nie tylko lepszego stanu zdrowia i samopoczucia, ale niemal każdego aspektu naszego życia. Warto uwierzyć, że mamy ogromny wpływ na nasze otoczenie i sytuacje, w jakich się znajdujemy. Nawet w najtrudniejszych okolicznościach możemy podjąć drobne działania, które przyniosą ulgę – na przykład poprzez wzięcie kilku głębokich wdechów i wydechów.
Pamiętajmy, że nie musimy radzić sobie sami – zawsze możemy skorzystać z pomocy bliskich czy psychoterapeuty. Pierwszym krokiem może być konsultacja z psychologiem – na platformie MultiLife masz możliwość zarezerwowania takiego spotkania online. W dzisiejszych czasach ograniczenie stresorów jest wyzwaniem dla każdego z nas i warto podejmować działania w tym kierunku.
Bibliografia:
- Kraaij A. W. J., Schiavone G., Lutin E., Claes S., Van Hoof C., Relationship Between Chronic Stress and Heart Rate Over Time Modulated by Gender in a Cohort of Office Workers: Cross-Sectional Study Using Wearable Technologies, J Med Internet Res 2020;22(9).
- Hassan M., Asaad T., Tension-type headache, its relation to stress, and how to relieve it by cryotherapy among academic students, Middle East Curr Psychiatry 27, 2020.
- Liu, Qingjin et al., Impact of Chronic Stress on Attention Control: Evidence from Behavioral and Event-Related Potential Analyses, Neuroscience bulletin vol. 36,11: 1395-1410.
- Bhatia V. and Tandon R. K. (2005), Stress and the gastrointestinal tract, Journal of Gastroenterology and Hepatology, 20: 332-339.
- Godbout J. P., Glaser R., Stress-Induced Immune Dysregulation: Implications for Wound Healing, Infectious Disease and Cancer, Journal of Neuroimmune Pharmacy 1, 421–427, 2006.
- Alotaibi Abdullah D. et al., The relationship between sleep quality, stress, and academic performance among medical students, Journal of family & community medicine vol. 27,1 23-28, 2020.