Zarabianie
Czy zarabiasz adekwatnie do posiadanych kompetencji? Wielu moich klientów korzystających z coachingu kariery dopiero szukając nowej pracy, przekonuje się, że od pewnego czasu ich pensja była niższa niż aktualne stawki na rynku. Rzadko zdarza się, aby pracodawca sam z siebie podnosił nam wynagrodzenie, jeśli go o to wcześniej wyraźnie nie prosiliśmy... Czy potrafisz wynegocjować wyższą stawkę, jeśli Twoja praca faktycznie stała się więcej warta? Oczywiście, raporty płacowe czy statystyki nie dadzą nam pełnej odpowiedzi, ile powinniśmy zarabiać, gdyż nasze zarobki wynikają nie tylko z wiedzy i umiejętności, ale także z naszego podejścia do pracy i efektywności, z cech osobowości, umiejętności zaprezentowania się podczas procesu rekrutacyjnego czy sytuacji na lokalnym rynku pracy. W pewnym stopniu zależą też po prostu od szczęścia.
Co najmniej raz w roku zadawaj sobie pytanie, czy istnieje możliwość, abyś zarabiał/a więcej, biorąc pod uwagę kompetencje i inne atuty, które już posiadasz. Zastanawiaj się, czy możesz zrobić coś, co pomoże Ci zarabiać jeszcze więcej albo mniejszym wysiłkiem. Czy jest inny sposób, dzięki któremu możesz wykorzystać posiadane kompetencje i zasoby, aby pomnażać swój majątek? Czy jesteś w stanie zdobyć nowe umiejętności, dzięki którym wzrośnie Twoja pozycja w oczach pracodawców? Czy możesz efektywniej zarządzać własnym majątkiem? Czy jesteś gotowy/a do podjęcia ryzyka i zmiany pracy lub przebranżowienia się, aby zarabiać lepiej? Czy Twoje podejście do pracy i podnoszenia kompetencji, a także Twój poziom motywacji i zaangażowania w pracę jest odpowiedni? W tych obszarach warto skonsultować się z coachem kariery lub doradcą zawodowym, by jak najlepiej wykorzystać swój potencjał oraz możliwości na rynku pracy.
Wydawanie
Czy wydajesz pieniądze w sposób rozsądny i odpowiedni do Twojej sytuacji materialnej? A może żyjesz ponad stan lub wydajesz wszystko, co zarobisz i ciągle żyjesz w strachu? Część moich klientów na coachingu finansowym ma ogromne problemy z utrzymaniem dyscypliny i powstrzymaniem się przed kompulsywnymi zakupami lub kupowaniem rzeczy, których tak naprawdę wcale nie potrzebują i po prostu ulegli chwilowemu kaprysowi, zamiast zastanowić się nad zasadnością wydatku. Wiele osób jest bardzo podatnych na reklamy w stylu „kup – zasługujesz na to!”, a potem okazuje się, że wydali dużo więcej, niż zamierzali. Każdy zakup oznacza mniej pieniędzy na inne wydatki lub mniej środków na oszczędzanie czy inwestowanie.
Nawet jeśli świetnie zarabiasz i wydaje Ci się, że nie musisz ograniczać wydatków, to dobrze nauczyć się mądrego gospodarowania pieniędzmi i podejmowania decyzji zakupowych. Warto też uczyć tej umiejętności dzieci, gdyż jest to czynnik niezbędny do osiągnięcia równowagi finansowej oraz uniknięcia wielu stresów, a nawet wpadnięcia w długi.
Inwestowanie
Wiele osób uważa, że ma zbyt małe zarobki, aby myśleć o inwestowaniu. To prawda, że jeśli posiadamy małe zasoby finansowe, to nie kupimy mieszkania pod wynajem, sztabki złota czy dużego pakietu akcji. Jednak inwestowanie to także poświęcenie pieniędzy na zdobycie kompetencji, które pomogą lepiej zarabiać, kupienie sprzętu, który ułatwi nam pracę czy podejmowanie decyzji, gdzie najkorzystniej ulokować posiadane środki – również jeśli nie są to wielkie kwoty. Oczywiście pułapką będzie także to, gdy ktoś wydaje zbyt dużo na inwestycje, zaniedbując ważne potrzeby swoje lub bliskich. Zawsze niezbędny jest umiar i zdrowy rozsądek.
Oszczędzanie
Wbrew pozorom poziom posiadanych oszczędności nie zależy tylko od wysokości zarobków, choć oczywiście dużo łatwiej jest odłożyć pieniądze, gdy ma się dochody wysokości 20 000 zł miesięcznie niż wtedy, gdy zarabiamy tylko 3000 zł miesięcznie. Jest jednak wiele osób, które przez dziesięciolecia zarabiały ogromne kwoty, a potem żaliły się w mediach, że nie mają za co żyć np. niektóre gwiazdy kina czy estrady. Faktem jest, że – w zależności od profilu psychologicznej tożsamości finansowej oraz naszych nawyków, przekonań i wartości – jednym osobom oszczędzanie będzie przychodziło w sposób naturalny, a inne będą musiały się tego po prostu nauczyć, same lub z pomocą specjalisty. Już u kilkuletnich dzieci możemy zauważyć, że niektóre umieją odkładać otrzymane pieniądze, zaś inne od razu wszystko wydają… A czy Ty potrafisz oszczędzać? Czy im więcej zarabiasz, tym więcej wydajesz, więc zawsze na koniec miesiąca żyjesz w stresie? A może, mimo dobrych zarobków, nie zbudowałeś/łaś poduszki finansowej?
Pożyczanie pieniędzy
Setki tysięcy Polaków wpadło w długi wskutek brania pożyczek, zarówno w bankach, jak i w instytucjach parabankowych lub zapożyczyło się u rodziny. Wiele osób żyje „od debetu do debetu”. Banki prześcigają się w zachęcaniu nas do zadłużania się, zaś wiele sklepów - zwłaszcza AGD/RTV – namawia do zakupów na raty 0%. A czy Ciebie łatwo skłonić do wydawania więcej, niż zarabiasz? Czy chętnie ulegasz reklamom i kupujesz na kredyt? A może należysz do tej grupy, która unika wzięcia kredytu, nawet gdy jest to niezbędne do poprawy jakości życia (np. kupno większego mieszkania) lub do rozwoju firmy (np. kredyt inwestycyjny)?
Zarządzanie ryzykiem
Życie jest pełne ryzyka, a wiele potencjalnych niebezpieczeństw jest zupełnie poza naszą kontrolą. Jednak na niektóre z nich mamy pewien wpływ np. gdy znacznie przekraczamy dopuszczalną prędkość, jadąc autem. Niektóre ryzyka można przewidzieć - przynajmniej w pewnym zakresie - i uwzględnić je przy podejmowaniu decyzji (np. ryzyko kursowe kredytu w obcej walucie). Nie da się zapobiec wszystkim niechcianym sytuacjom. Jednak w niektórych przypadkach możemy zabezpieczyć się na wypadek wystąpienia danego ryzyka poprzez zakup odpowiedniego ubezpieczenia na życie lub majątkowego albo po prostu unikając pewnych sytuacji np. budowania domu zbyt blisko rzeki. W jaki sposób Ty zarządzasz ryzykiem w swoim życiu osobistym i zawodowym? Czy podejmując poważne decyzje finansowe np. wzięcie kredytu na mieszkanie, założenie własnej firmy lub żyrowanie komuś pożyczki, analizujesz, z jakiego typu ryzykiem się to wiąże i czy jest możliwość ograniczenia wystąpienia tego ryzyka albo przynajmniej zminimalizowanie jego negatywnych konsekwencji dla Ciebie i bliskich?
Plan emerytalny
Nie trzeba być ekspertem od systemu emerytalnego, żeby wiedzieć, że jeśli chcemy zabezpieczyć się finansowo na starość, to nie możemy polegać na tym, co obowiązkowo musimy odkładać w ZUS... Tylko niewielki procent Polaków posiada tak dużo pieniędzy, żeby odkładać na własną emeryturę bez jakichkolwiek wyrzeczeń. Większość z nas, aby odłożyć środki na poduszkę finansową lub emeryturę, musi zrezygnować z części konsumpcji, na jaką mamy ochotę już teraz. Eksperci podkreślają jednak, że w zabezpieczaniu się na starość ogromną rolę odgrywa nawyk stałego odkładania choćby niewielkich sum, ale konsekwentnie, przez dziesiątki lat. Jaki jest Twój pomysł na życie, gdy nie będziesz już w stanie pracować? Czy myślisz o tym, z czego będziesz utrzymywać się na emeryturze? Nawet jeśli do emerytury pozostało Ci jeszcze 20 - 30 lat, warto, żebyś już teraz zaczął/zaczęła o tym myśleć. Dochód pasywny jest jednym z rozwiązań, które pozwalają osiągać dochody, nawet gdy nie wykonujesz już żadnej pracy.
Planowanie podatkowe
Chyba nikt nie lubi płacić „państwu" większych pieniędzy, niż absolutnie musi... Warto więc skonsultować się z ekspertem, który doradzi, jakie są najkorzystniejsze w naszym przypadku sposoby rozliczania się z fiskusem. Jest to niezmiernie ważne nie tylko w przypadku osób prowadzących własne firmy. Dobry doradca podatkowy jest naprawdę na wagę złota... Dzięki odpowiedniej optymalizacji podatkowej możemy zaoszczędzić spore kwoty. Nowy Ład spowodował, że firmy doradcze przeżywają jeszcze większe oblężenie niż wcześniej. Zaplanuj więc z wyprzedzeniem swoją wizytę u doświadczonego eksperta prawa podatkowego.
Transfer majątku
Czyli zaplanowanie, co stanie się z majątkiem po Twojej śmierci. Jest to obszar, który generuje najwięcej konfliktów w rodzinach. Prowadzi do kłótni, wzajemnych żalów, a nawet zerwania więzi rodzinnych lub ciągania się latami po sądach. Ponadto przepisy prawa spadkowego bywają dość skomplikowane, zwłaszcza gdy pozostaje wielu spadkobierców i nie potrafią oni dojść do porozumienia odnośnie podziału spadku. Siłą rzeczy przepisy prawa często nie uwzględniają specyficznej sytuacji w danej rodzinie np. tego, że jedno z dzieci poświęciło znacznie więcej czasu czy pieniędzy na opiekę nad starzejącym się rodzicem niż pozostałe dzieci, ale przy ustawowym dziedziczeniu nie otrzyma więcej, choć poniosło większe koszty. Jeśli chcemy oszczędzić naszym bliskim sporów i frustracji, warto poświęcić czas na konsultację ze specjalistą prawa spadkowego i sporządzić testament, nawet jeśli przed nami jeszcze statystycznie kilkadziesiąt lat życia.
Przemyśl, jak radzisz sobie w każdym z 9 obszarów zarządzania finansami. W których czujesz się najlepiej, a które zaniedbujesz? Jakie sfery generują u Ciebie najwięcej problemów? Z czego to wynika? Jakie działania możesz wdrożyć, aby stopniowo poprawiać funkcjonowanie w każdym z obszarów? W coachingu finansowym pracuję z klientami m.in. nad takimi kwestiami.
